کم خونی مینور یا تالاسمی مینور نوعی کم خونی است که اغلب کیفیت زندگی فرد مبتلا را خیلی تحت تاثیر خود قرار نمی دهد و افراد مبتلا به کم خونی مینور برخلاف مبتلایان به تالاسمی ماژور علائم خاصی ندارند اما یکی از علائم اصلی این نوع کمخونی که اغلب بیماران از آن گلایه دارند خستگی و خواب آلودگی است. با پیشرفت علم کم کم علت این کمخونی مشخص شد و سپس نام آن را تالاسمی مینور گذاشته اند. در این مقاله قصد داریم درمورد این کمخونی ارثی بیشتر توضیح دهیم.
تالاسمی مینور چیست؟
کم خونی یا تالاسمی مینور نوعی کمخونی ارثی است که در آن سطح هموگلوبین در خون به میزان کمتر از حد نرمال می رسد. هموگلوبین برای حمل اکسیژن توسط گلبول های قرمز ضروری است. تالاسمی مینور اختلال شدید در زندگی بوجود نمی آورد و با تغذیه سالم و رعایت چند نکته ساده قابل کنترل است اما بروز تالاسمی ماژور تا حد زیادی دردسر دارد و شاید نیاز باشد تزریق خون انجام شود. در این مقاله تالاسمی مینور و راه های کنترلش را باهم بررسی می کنیم.
در صورتی که تمایل دارید نسخه صوتی ویدیو بالا را بشنوید فایل زیر برای شماست.
علائم کم خونی مینور در مردان و زنان
این کم خونی اغلب خفیف و بدون علامت بوده و علائم کم خونی مینور در زنان و مردان با هم تفاوتی ندارد اما به طور کلی سطح هموگلوبین در مردان مبتلا بین 11 تا 15 و در زنان مبتلا بین 10 تا 13 می باشد و سطح گلبول قرمز خون کمی افزایش می یابد.
علائم و نشانه‌های کم خونی مینور شامل:
- خستگی
- پوست رنگ پریده یا زرد
- ضعف عمومی
- کاهش توانایی تمرکز
- خواب آلودگی
- سردرد
- ضربان قلب بالا و …
ضمنا علائم تالاسمی مینور در بزرگسالان با کودکان تفاوتی ندارد.
علت بروز تالاسمی مینور
تالاسمی یک اختلال ارثی است که مربوط به تغییراتی در DNA سلولهای تولید کننده هموگلوبین است. ژن های زیادی تولید هموگلوبین را برعهده دارند. هموگلوبین از زنجیر های آلفا و بتا درست شده است. بعضی از ژن ها مسئول ساخت زنجیره آلفا هستند و برخی مسئول زنجره بتا. در تالاسمی تولید یکی از این زنجیره ها به مشکل برمی خورد و تولید آن کاهش می یابد که باعث بروز تالاسمی آلفا یا تالاسمی بتا می شود. در تالاسمی آلفا شدت بیماری به تعداد ژن های معیوب بستگی دارد ولی در تالاسمی بتا شدت بیماری به این بستگی دارد که کدام قسمت از مولکول هموگلوبین آسیب دیده باشد که به دو نوع تالاسمی، ماژور یا مینور تقسیم می شود. بحث این مقاله در مورد تالاسمی بتا نوع مینور یا همان کمخونی مینور است که علائم خفیفی نیز دارد.
عوارض تالاسمی مینور چیست؟
از آنجایی که کمخونی مینور نوعی از کمخونی است که بر هموگلوبین تاثیر می گذارد و اکسیژن رسانی به بافت ها ممکن است کمی با مشکل روبرو شود. عوارض کم خونی مینور شامل حالاتی مانند خستگی، کاهش تمرکز، سردرد و … است که ممکن است برای برخی از مبتلایان به کم خونی مینور ایجاد شود و دیده شده است که در صورت عدم رعایت نکات مهم تغذیه ای که در ادامه گفته می شود تاثیرات بلندمدت این کم خونی شامل مشکلات استخوانی و مفصلی مانند پوکی استخوان خواهد بود.
احتمال به ارث رسیدن کمخونی مینور چند درصد است؟
اگر شما و همسرتان هردو مبتلا به این بیماری باشید، شانس ابتلا یا عدم ابتلا فرزندان تان بصورت زیر می‌باشد:
- 25% احتمال دارد فرزندتان به تالاسمی مبتلا نشود.
- 50% احتمال دارد فرزندتان به تالاسمی مینور مبتلا شود.
- 25% احتمال دارد فرزندتان به تالاسمی ماژور مبتلا شود.
اما اگر فقط یکی از والدین به تالاسمی مینور مبتلا باشند
- شانس ابتلا به تالاسمی ماژور صفر می شود.
- شانس ابتلا به تالاسمی مینور 50% می باشد.
- 50 % احتمال دارد فرزند سالم باشد.
درمان تالاسمی مینور
در رابطه با درمان کم خونی مینور این نکته حائز اهمیت است که این نوع کم خونی برخلاف تالاسمی ماژور نیاز به درمان خاصی ندارد و تنها رعایت نکات ذکرشده در این مقاله کافی است.
تاثیر کم خونی مینور بر سلامتی
همانطور که گفته شد کم خونی مینور علائم خفیفی دارد و افراد مبتلا به این بیماری ممکن است علائم کمخونی را بروز دهند مثلا احساس خستگی مداوم کنند و توانایی فعالیت‌های روزمره خود را از دست بدهند یا احساس ضعف و خستگی داشته باشند.
تشخیص کم خونی مینور
تشخیص کم خونی مینور با آزمایش خون و بررسی CBC انجام می شود.
مواد غذایی مفید در تالاسمی مینور
در پاسخ به این سوال که برای درمان کم خونی مینور چی بخوریم میتوان گفت که رژیم غذایی خاصی برای تالاسمی مینور وجود ندارد به دلیل اینکه این کمخونی نوع خفیفی از تالاسمی است و علائم و عوارض خاصی ندارد.پس به طور مشخص نمیتوان گفت برای کم خونی مینور چی بخوریم اما یادآوری چند نکته تغذیه ای خالی از لطف نیست.
لبنیات
در تالاسمی عوامل زیادی هستند که باعث تخلیه کلسیم می‌شوند و مواد غذایی سرشار از کلسیم مانند شیر، ماست و دوغ توصیه میشود.
در کنار مصرف کلسیم توصیه میشود که با تجویز پزشک، مکمل ویتامین د نیز مصرف شود. وجود ویتامین د به اندازه کافی برای جذب کلسیم از روده نیاز است.
اسید فولیک
مواد غذایی سرشار از اسیدفولیک مانند مارچوبه، لبو و کلم بروکلی برای کاهش علائم ضعف و خستگی در تالاسمی مینور توصیه میشود.
پروتئین
منابع غذایی سرشار از پروتئین مانند مرغ، ماهی، گوشت قرمز، بیف، بلدرچین، تخم‌مرغ و حبوبات برای دریافت کافی پروتئین توصیه میشود. البته منابع غذایی سرشار از پروتئین، سرشار از آهن هم هستند و طبق گفته healthline.com و مقالات در تالاسمی مینور احتمال تجمع زیاد آهن خیلی نادر است بنابراین ممکن است کمخونی فقر آهن در افراد مبتلا به تالاسمی مینور نیز اتفاق بیوفتد که با مشورت پزشک درمان با مکمل آهن شروع میشود.
میوه و سبزی
مصرف میوه و سبزیجات باعث حفظ تعادل ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن میشود. سبزیجات برگ سبز به دریافت کافی اسیدفولیک کمک می‌کنند و از طرفی میوه و سبزیجات رنگی و متنوع به حفظ سلامتی بدن و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
حبوبات
حبوبات منبع پروتئین و اسید فولیک می‌باشد و مصرف آن برای کسایی که مبتلا به تالاسمی مینور هستند، توصیه میشود.
احتیاط کنید…
توصیه اکید میشود که مصرف الکل یا سیگار را به حداقل مقدار ممکن برسانید. الکل و سیگار احتمال پوکی استخوان را افزایش می دهند و باعث افزایش استرس اکسیداتیو در بدن میشود.
مکمل های مناسب برای کمخونی مینور
مکمل هایی که اینجا گفته میشود صرفا برای افزایش آگاهی شما می‌باشد و به هیچ عنوان بدون تجویز پزشک مصرف نکنید:
مکمل اسیدفولیک
یکی از مکمل های ضروری برای کسانیکه مبتلا به تالاسمی مینور هستند مخصوصا اگر علائم ان مانند خستگی و ضعف دارند، توصیه میشود روزی یک عدد مکمل اسیدفولیک مصرف کنند. خانم های مبتلا به تالاسمی مینور، در مرحله بارداری دوز بیشتری از اسیدفولیک را دریافت می‌کنند.
مکمل ویتامین د
مصرف این مکمل به جذب کافی کلسیم از رژیم غذایی کمک می‌کند.
مکمل های دیگری مانند کلسیم در کسانیکه که مبتلا به تالاسمی ماژور هستند طبق نظر پزشک توصیه میشود ولی در تالاسمی مینور دریافت کلسیم از رژیم غذایی توصیه میشود و باید لبنیات به اندازه کافی مصرف کنند.
نتیجه گیری
تالاسمی انواع مختلفی دارد که تالاسمی مینور یکی از شکل های خفیف آن است که در ایران مخصوصا در نواحی شمالی و جنوبی زیاد دیده میشود. این کمخونی ارثی است بنابراین درمان قطعی ندارد. در تالاسمی مینور نیاز به تزریق خون نیست و رژیم غذایی خاصی هم توصیه نشده است فقط بهتر است برای بهبود علائم آن، مکمل اسیدفولیک طبق تجویز پزشک یا متخصص تغذیه مصرف شود.
چنانچه سوالی در رابطه با این نوع کم خونی دارید در قسمت نظرات بپرسید تا در اولین فرصت جواب بدهیم.