PCO یا تخمدان پلی کیستیک که 5-13٪ زنان دنیا را درگیر کرده است، تبدیل به یک مشکل شایع بین زنان شده است که می‌تواند تأثیرات جدی بر روی سلامتی آن‌ها داشته باشد. یکی از نگرانی هایی که خانم های مبتلا به PCO دارند این است که آیا PCO باعث نازایی میشود؟ در این مقاله، می خواهیم ارتباط بین PCO و نازایی را بررسی کنیم و اطلاعاتی کامل و علمی را در این زمینه ارائه دهیم.
PCO چیست؟
PCO یا تخمدان پلی کیستیک شرایطی است که توازن هورمونی در خانم ها به هم میریزد و این عدم توازن باعث بروز علائم ناخوشایندی میشود. همان طور که از اسم این سندروم مشخص است ، تخمدان دچار تعدادی کیست میشود که در واقع فولیکول های متشکل از مایع هستند و گاها سونوگرافی این کیست ها را نشان نمیدهد ولی پزشک متخصص بنابر وجود سایر علائم این بیماری را تشخیص میدهد. در بدن یک خانم سالم،زمانی که تخمک در فولیکول ها به اندازه کافی بالغ شود از فولیکول رها شده و تخمک گذاری انجام میشود اما در خانم هایی که مبتلا به PCO هستند بعلت عدم تعادل هورمون های جنسی این تخمک آزاد نمی‌شود در نتیجه تخمکگذاری رخ نمیدهد و بیمار قاعدگی های نامنظم را تجربه میکند.
PCO چگونه می‌تواند باعث نازایی شود؟
تنبلی تخمدان یا PCO باعث بهم خوردن تعادل هورمونی میشود به اینصورت که :
- آندروژن افزایش میابد.
- انسولین در خون زیاد می شود.
- تعادل استروژن و پروژسترون بهم می‌خورد.
و این بهم خوردن تعادل هورمونی باعث بوجود آمدن کیست ها و ضخامت دیواره تخمدان ها میشود. از طرفی این نتایج باعث اختلال در تخمک گذاری میشود که درنهایت سبب تاخیر یا بی‌نظمی در پریود میشود و اگر تخمکگذاری منظم اتفاق نیوفتد شاهد نازایی خواهیم بود.
با وجود PCO امکان بارداری هست؟
بله. ابتلا به تنبلی تخمدان به این معنی نیست که شما دیگر باردار نمی‌شوید. درست است تنبلی تخمدان یکی از علت های اصلی نازایی است ولی این مساله قابل درمان است که در بخش های بعدی باهم مرور می‌کنیم.
افزایش شانس بارداری با وجود PCO
۴ راه اصلی برای کنترل PCO و افزایش شانس بارداری وجود دارد که شامل:
کاهش وزن
البته این را باید بدانیم که لزوما تنبلی تخمدان فقط در افراد دچار اضافه وزن اتفاق نمیوفتد اما ۶۰٪ افراد مبتلا کسانی هستند که اضافه وزن دارند و مخصوصا چربی‌های ناحیه شکم متهم ردیف اول ابتلا به این سندورم هستند.
کاهش وزن یکی از عوامل مهمی است که درکنار دارودرمانی باعث بهبود تخمک گذاری و درنتیجه پریودی منظم میشود.
دارودرمانی
داروهایی که برای تنظیم قاعدگی داده میشود شامل کلومیفن باعث بهبود تخمکگذاری میشوند. در بخش بعدی انواع داروها را مرور می‌کنیم.
IVF
Ivf یا بارور کردن تخمک در آزمایشگاه روشی است که اگر دارودرمانی و اصلاح سبک زندگی جواب ندهد پزشک ممکن است این راه را به شما پیشنهاد دهد. در مقابل دارودرمانی به تنهایی، شانس Ivf برای بارداری بیشتر است.
جراحی
اگر هیچ کدام از راه های قبلی جواب ندهد، جراحی آخرین گزینه است. گاهی اوقات دیواره خارجی تخمدان در خانم های مبتلا به تنبلی تخمدان ضخیم میشود که خودش می‌تواند عاملی برای جلوگیری از تخمک گذاری باشد.
تاثیرات منفیPCO بر بارداری
PCO همچنین می‌تواند تاثیرات منفی حین بارداری هم داشته باشد. دیده شده است که در زنان مبتلا به PCO شانس موارد زیر بیشتر است:
- سقط
- دیابت بارداری
- پره‌اکلامپسی
- سزارین
داروهای تجویزی برای درمان PCO
درمان کامل و قطعی برای تنبلی تخمدان وجود ندارد اما مدیریت و کنترل آن بستگی به هدف درمان از بیماری دارد. هدف از درمان ناباروری ناشی از تنبلی تخمدان، بهبود تخمکگذاری و درمان مشکلات متابولیسمی مانند مقاومت به انسولین می‌باشد.
قبل از شروع دارودرمانی پزشک از شما میخواهد که اگر اضافه وزن دارید یا ورزش نمی‌کنید درکنار تجویز داروها سبک زندگی خود را اصلاح کنید تا دارودرمانی بهتر جواب دهد.
و اما داروهایی که تجویز میشود:
کلومیفن
کلومیفن سیترات یک داروی محرک تخمکگذاری است. کلومیفن یک داروی موثر برای تخمکگذاری در کسانی است که مبتلا به PCO هستند ولی با این حال باز هم ۱۵٪ زنان به این دارو جواب نمی‌دهند.
لتروزول
این دارو برای درمان سرطان سینه و شروع تخمکگذاری تجویز میشود. این دارو تولید استروژن را بلاک میکند و ترشح هورمونFSH را برای تخمک گذاری زیاد میکند.
متفورمین
متفورمین علاوه بر اینکه در تنبلی تخمدان تجویز میشود در کنترل دیابت نوع۲ نیز کاربرد دارد که باعث میشود بدن بطور موثری از انسولین استفاده کند. متفورمین کمک میکند یکی از مهمترین عوارض PCO که همان مقاومت به انسولین است بهبود پیدا کند و این مساله می‌تواند بر بهبود تخمک گذاری و پریود های منظم تاثیر مثبت داشته باشد.
درمان غیر دارویی
ورزش و فعالیت بدنی
ورزش با شدت متوسط مانند پیلاتس یا یوگا می‌تواند باعث بهبود عملکرد تخمدان‌ها شود و از طرفی با کاهش وزن و کاهش چربی‌های دور شکم تاثیر مثبتی بر تخمکگذاری و باروری دارد.
تغذیه مناسب
مطالعات زیادی نشان داده اند که تغذیه سالم می‌تواند تاثیرات مثبت زیادی بر روند تخمک گذاری، قاعدگی منظم و بارداری داشته باشد و دفعات سقط را کاهش دهد.
افزایش وزن ناشی از تنبلی تخمدان که بیشتر مربوط به تجمع چربی های شکمی میشود نتیجه‌ی مقاومت به انسولین و افزایش هورمون های مردانه می‌باشد.
چه مواد غذایی به باروری ناشی از تنبلی تخمدان کمک میکند؟
حبوبات مخصوصا لوبیا و عدس
حبوبات منبع اصلی پروتئین گیاهی و فیبر است. این مواد غذایی بخاطر فیبر زیادی که دارند مانع از افزایش ناگهانی قند خون میشوند و این دقیقا همان چیزی است که ما از یک رژیم غذایی مناسب تنبلی تخمدان انتظار داریم.
غذاهای دریایی
غذاهای دریایی مانند سالمون و ساردین سرشار از امگا۳ هستند. امگا۳ التهاب را در بدن کاهش میدهد و شانس باروری را افزایش میدهد.
روغن زیتون
برای نتیجه‌گیری بهتر سعی کنید روغن زیتون فرابکر را در روتین غذایی خود قرار دهید. روغن زیتون خاصیت ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی دارد.
سبزی و میوه
از تنوع زیاد میوه‌ها و سبزی‌ها بهره ببرید. میوه‌ها و سبزی‌های قرمز، نارنجی و بنفش بعلت تنوع آنتی اکسیدان‌هایی که دارند باعث بهبود بیماری‌های التهابی مانند تنبلی‌تخمدان میشوند.
غلات سبوس دار
غلات سبوس دار مانند کینوا،برنج قهوه‌ای، نان سبوس دار، جو، جودوسر و … مانع افزایش ناگهانی قند خون میشوند و این خاصیت تاثیر مثبتی بر مقاومت به انسولین و کاهش وزن در تنبلی تخمدان دارد.
چند نکته مهم که به باروری و تنبلی تخمدان کمک میکند.
نوشیدن آب را فراموش نکنید
مصرف نمک را کاهش دهید
سبزیجات بیشتر مصرف کنید
به اندازه کافی بخوابید
مرتب ورزش کنید
رژیم سالم داشته باشید
از مشاور یا متخصص تغذیه کمک بگیرید
نتیجه گیری
PCO یکی از علل ناباروری در خانم ها محسوب میشود ولی ابتلا به تنبلی تخمدان به این معنی نیست که مطلقا شما دیگر باردار نمی‌شوید. اگر به محض اطلاع از وجود این سندروم، به پزشک مراجعه کنید و داروهای لازم را دریافت کنید و از طرفی درکنار این داروها با کمک یک مشاور تغذیه سبک زندگی خود را اصلاح کنید، می‌توانید شانس بارداری را افزایش دهید.