درمان کم خونی فقر آهن در کودکان یکی از اقدامات مهم برای تقویت حافظه و تمرکز، تقویت سیستم ایمنی کودک و بهبود رشد و … است. آهن نقش خیلی مهمی در رشد و سلامت جسمی و روانی کودکان دارد و خیلی از بچه‌ها بخاطر بدغذایی و نخوردن منابع غذایی آهن مانند گوشت و مرغ به کمخونی فقر آهن مبتلا می‌شوند. در این مقاله درمورد نحوه درمان کم خونی فقر آهن در کودکان نکاتی را باهم یاد میگیریم. همراه من باشید.
کم خونی فقر آهن چیست؟
کمخونی فقر آهن با کاهش ذخائر آهن شروع میشود و کم کم تاثیر منفی بر سایز، حجم و تعداد گلبول های قرمز خون میگذارد. سلول های قرمز وظیفه رساندن اکسیژن به بافت ها و اندام های درونی بدن را دارند و زمانی که در اثر کمخونی نتوانند این کار را به درستی انجام دهند باعث بروز علائم و عوارض کمخونی می‌شوند.
نشانه‌ها و علائم کم خونی فقر آهن در کودکان
کودک مبتلا به کم خونی ممکن است هریک از علائم زیر را نشان دهد:
- خستگی و ضعف شدید
- کاهش اشتها
- رشد کم
- صورت و لب‌های رنگ پریده
- دست و پاهای سرد
- پرخاشگری
- تمرکز پایین
تشخیص کم خونی فقر آهن در کودکان
تست آزمایشگاهی
بهترین روش برای تشخیص اینکه آیا ذخائر آهن خالی شده‌اند یا نه، سنجیدن فریتین است. فریتین پروتئینی است که آهن را در کبد و طحال ذخیره می کند و در کم خونی فقر آهن مقدار آن کاهش می یابد
بعد از فریتین، آزمایش CBC یا شمارش کامل سلول های خون انجام میشود. این آزمایش شامل تعداد گلبول قرمز خون، هموگلوبین، هماتوکریت، MCV، MCH و … است.
در کم خونی فقر آهن، موارد زیر کاهش میابد:
- تعداد گلبول های قرمز یا RBC
- هموگلوبین
- هماتوکریت
- MCV
- MCH
علائم بالینی
مواردی مانند خستگی، خواب آلودگی، شکنندگی ناخن، موهای نازک و شکننده و …
علل کمبود آهن و ایجاد فقر آهن در کودکان
بیماری های ارثی
بیماری های ارثی که منجر به خونریزی زیاد و کاهش انعقاد خون در کودکان میشود مانند هموفیلی. زمانیکه خون زیادی از دست می‌رود بدن نمی تواند به سرعت آن حجم از دست رفته را جایگزین کند درنتیجه منجر به کمخونی می شود یا حتی دختران نوجوانی که حجم خون زیادی هنگام قاعدگی از دست می‌دهند شانس زیادی برای ابتلا به کمخونی دارند.
بدغذایی کودک
کودکانی که گوشت دوست ندارند و مصرف گوشت و مرغ کمی دارند، به دلیل دریافت کم آهن از رژیم غذایی خود ممکن است به کم خونی فقر آهن مبتلا شوند.
دوره های رشد سریع کودک
تا دو سالگی سرعت رشد کودک زیاد است بنابراین مصرف مکمل آهن در این سن ضروری است و همزمان با شروع تغذیه تکمیلی، مصرف مکمل آهن اکیدا توصیه میشود. اگر مکمل آهن بطور مرتب به کودک داده نشود، کودک در معرض کمخونی فقر آهن قرار می گیرد.
چرا تشخیص زودرس کم خونی فقر آهن در کودکان بسیار مهم است؟
از آنجایی که آهن نقش مهمی در رشد کودک، تمرکز، حافظه، قدرت یادگیری و … دارد کم خونی فقر آهن در کودکان باید خیلی سریع تشخیص داده شود تا از بروز مشکلات مرتبط با سلامتی کودک پیشگیری شود.
درمان کم خونی فقر آهن در کودکان
کمخونی فقر آهن فقط با مصرف مکمل‌های آهن درمان می شود که مکمل‌های آهن بصورت قطره، شربت و کپسول در داروخانه ها موجود است و با توجه به سن کودک شکل‌های مختلف و مقادیر کافی را می‌توان تجویز کرد. همچنین در کنار مصرف مکمل،ها، تغذیه مناسب می‌تواند روند درمان را سریع‌تر کند.
نکات مهم در مورد مکمل آهن
- سعی کنید دو ساعت قبل و بعد ار مکمل آهن، کودک خوراکی نخورد.
- میتوانید مکمل آهن را همراه آب طالبی یا آب پرتقال به کودک بدهید تا جذب آهن بیشتر شود.
- مکمل آهن را همراه شیر یا چای به کودک ندهید.
پیگیری درمان کم خونی فقر آهن در کودکان
پس از شروع درمان، پزشک کودک شما ممکن است تست‌های خون منظمی انجام دهد تا بهبودی کم خونی را ارزیابی کند. این تست‌ها به تعیین میزان آهن در خون و همچنین تغییرات در سلامت کلی کودک کمک می‌کنند.
تغییرات در رژیم غذایی برای بهبود کم خونی فقر آهن
باید اطمینان حاصل کرد که رژیم غذایی کودک دارای مقدار کافی آهن، ویتامین C (که به جذب آهن کمک می‌کند)، پروتئین و دیگر مواد مغذی ضروری باشد. مصرف موادی مانند گوشت قرمز، مرغ، ماهی، حبوبات و میوه‌هایی مثل توت‌فرنگی، طالبی و پرتقال می‌تواند دریافت آهن را افزایش دهد.
افزایش مصرف گوشت و مرغ
اگر کودک گوشت و مرغ دوست ندارد سعی کنید این مواد غذایی با ارزش را در غذاها پنهان کنید مثلا بجای کباب تابه‌ای، گوشت چرخکرده را بصورت کتلت به کودک بدهید یا مرغ را بصورت ریش شده در غذاهایی مانند سوپ یا ته‌چین مرغ به کودک عرضه کنید. تجربه نشان داده است که پذیرش غذاها به این شکل بیشتر است.
مصرف زیاد شیر ممنوع!
بعضی از بچه‌ها در مصرف شیر زیاده‌روی می کنند و روزی ۳-۴ لیوان شیر مصرف می‌کنند. در کودکان کمتر از ۴ سال مصرف شیر به دو لیوان در روز باید محدود شود. مصرف زیاد لبنیات باعث کاهش میل برای مصرف غذای اصلی و بروز کمخونی فقر آهن میشود چون جذب آهن را از رژیم غذایی کودک کم می‌کند.
حبوبات منابع خوبی از آهن هستند
سعی کنید مصرف حبوبات را در رژیم غذایی کودک خود افزایش دهید. حبوبات همراه منابع ویتامین سی مانند آبلیمو مقادیر خوبی از آهن را به کودک می‌رسانند.
حذف چای، قهوه و نسکافه
طبق گفته آکادمی اطفال امریکا، کودکان زیر ۱۲ سال به هیچ عنوان نباید موادغذایی حاوی کافئین مانند چای، قهوه یا نسکافه مصرف کنند که متاسفانه بعضی از خانواده‌ها اصلا به این موضوع دقت نمی کنند و کودک را از همان ابتدا با چای یا نسکافه آشنا می‌کنند. اگر اصرار به دادن چای به کودک دارید، سعی کنید چای خیلی کمرنگ باشد.
سوالات رایج
۱.چه عواملی میتوانند به کم خونی فقر آهن در کودکان منجر شوند؟
رژیم غذایی فقیر از گوشت و مرغ، مصرف زیاد لبنیات و برخی بیماری های ارثی میتوانند باعث بروز کم خونی فقر آهن در کودکان شوند.
۲. آیا تغییر در رژیم غذایی می‌تواند کم خونی فقر آهن در کودکان را درمان کند؟
مواد غذایی نمی‌توانند کمخونی را درمان کنند ولی میتوانند درکنار مکمل‌های روند درمان را سریع‌تر کنند.
۳. آیا تمامی کودکان نیاز به مکمل‌های آهن دارند؟
بله. تحت نظر پزشک اطفال یا مشاور تغذیه میتوانید از دوز درمان (درصورتیکه کودک مبتلا به کمخونی باشد) یا دوزهای پیشگیری (برای پیشگیری از ابتلا به کمخونی) مکمل آهن را تهیه کنید.
۴.چگونه می‌توانم به علائم کم خونی فقر آهن در کودکم توجه کنم و چه مراحلی باید برای تشخیص انجام دهم؟
با بررسی علائم بالینی که بالا گفته شد و توجه به علائم و انجام چکاپ های منظم میتوانید کمخونی را زودتر تشخیص دهید و سریعا درمان کنید.
نتیجه گیری
کمخونی فقر آهن یکی از اختلالاتی است که باعث کاهش رشد کودک، کاهش تمرکز و حافظه و … میشود بنابراین رسیدگی سریع به این مساله کمک زیادی به کودک می‌کند. رژیم های غذایی ضعیف، بدغذایی کودک و … میتوانند عاملی برای بروز کمخونی باشند. درمان کمخونی با مکمل‌های آهن است و مصرف مواد غذایی سرشار از آهن در کنار مکمل‌ها، روند درمان را تسریع می‌کند.