خیلی از عزیزانی که برای مشاوره مراجعه می‌کنند، اگر مبتلا به دیابت یا تنبلی تخمدان باشند، همان اول مشاوره بهشون میگم که حتما احساس خستگی و بی‌حالی هم دارید. چون این افراد به توصیه پزشک شان داروی متفورمین مصرف می‌کنند و بعد از سه ماه مصرف این دارو ،اگر ویتامین ب۱۲ مصرف نشود، معمولا علائم کمبود این ویتامین مثل خستگی و بی‌حالی بوجود می‌آید.
حالا راه حل ما برای این خستگی چیست؟ تا آخر مقاله همراه ما باشید.
متفورمین چیست؟
معمولا کسانی که مبتلا به “دیابت” هستند یا خانوم هایی که “سندروم تخمدان پلی کیستیک” را تجربه کرده اند، با داروی متفورمین آشنایی دارند. این دارو خط اول درمان در دیابت نوع 2 بوده و باعث کنترل قند خون و کاهش مقاومت به انسولین در سلول‌ها میشود در نتیجه سطح انسولین خون کاهش میابد و میل به مواد غذایی شیرین در این افراد کمتر میشود.
ویتامین ب12 چیست؟
ویتامین ب12 یکی از ویتامین های محلول در آب است که برای ساخت گلبول های قرمز و اکسیژن‌رسانی به ارگان های بدن نقش اساسی دارد. همچنین برای ساخت DNA و سلامت سلول های عصبی نیز نقش مهمی دارد. این ویتامین ، به مقدار زیادی در منابع پروتئین حیوانی و لبنیات وجود دارد. در افراد سالم جوان و غیر گیاهخوار و کسانی که به مقدار کافی گوشت و لبنیات مصرف می‌کنند میزان ذخائرش در بدن بالا میباشد و این افراد به ندرت دچار کمبود این ویتامین می‌شوند اما کسانی‌که داروی متفورمین مصرف می‌کنند علاوه بر اینکه باید این ویتامین مهم را از رژیم غذایی خود دریافت کنند بلکه ممکن است نیاز به مکمل درمانی با این ویتامین را نیز پیدا کنند.
منابع غذایی حاوی ویتامین ب12
- گوشت قرمز مثل گوشت گاو و گوسفند
- تخم مرغ
- غذاهای دریایی مثل ماهی قزل آلا
- پرنده ها مثل مرغ، بلدرچین و …
- لبنیات
کمبود ویتامین ب12 با مصرف متفورمین
در سال 1969 میلادی دانشمندان متوجه برخی علائم کمبود ویتامین ب12 در افرادی‌که متفورمین مصرف می‌کردند، شدند. در نهایت مطالعات نشان دادند که مصرف متفورمین بیشتر از 3 ماه، باعث کاهش جذب این ویتامین در روده کوچک میشود و عوارض کمبود این ویتامین را به دنبال دارد درنتیجه باید مکمل‌یاری شروع شود.
بنابر توصیه انجمن دیابت آمریکا، کسانی که متفورمین مصرف می‌کنند باید حداقل سالی یک‌بار سطح ویتامین ب12 خود را چک کنند.
برای دریافت رژیم متناسب با شرایط خودتان اینجا کلیک کنید
علائم کمبود ویتامین ب12
- کمخونی
- مشکلات عصبی مثل سوزن سوزن شدن و یا احساس درد در نوک انگشتان
- پوست رنگ پریده و زرد
- زخم دهان
- اختلال در تعادل و تغییر در الگوی راه رفتن
- افسردگی
- خستگی و خواب آلودگی
- تغییر خلق و خو
اگر این علائم را دارید حتما با پزشک یا متخصص تغذیه خود مطرح کنید.
انواع مکمل های ویتامین ب12
انواع مکمل های خوراکی، زیرزبانی و یا تزریقی این ویتامین در داروخانه ها موجود میباشد.
دقت کنید که دوز تزریقی درصد جذب بالایی دارد و به هیچ عنوان نباید بدون تجویز متخصص دریافت کنید.
متخصص شما بنا بر تشخیصی که می‌دهد ممکن است مکمل های خوراکی یا تزریقی را برای شما تجویز کند. بخصوص اگر دچار کمبود شدید باشید دوز تزریقی این ویتامین توصیه میشود.
چطوری بفهمم دچار کمبود ویتامین ب12 شده ام یا نه؟
شما می‌توانید با انجام تست خونی این ویتامین متوجه کمبود آن شوید بعلاوه اینکه پزشک یا متخصص تغذیه علائم بالینی رو چک می‌کنند و در صورت نیاز مکمل یاری برای شما آغاز میشود.
سطح ویتامین ب12 کمتر از 200 pg/ml بعنوان کمبود این ویتامین درنظر گرفته میشود.
نکته مهم اینکه نباید ویتامین های محلول در آب مثل ویتامین های گروه ب به مقدار فراوان دریافت شوند . درست است که این ویتامین ها میتوانند از طریق ادرار دفع شوند ولی مصرف بیش از حد نیاز، باعث بروز عوارض مسمومیت با این ویتامین ها میشود.
برای دریافت رژیم متناسب با شرایط خودتان اینجا کلیک کنید
متفورمین باعث کمبود چه ویتامین های دیگری میشود؟
متفورمین علاوه بر کاهش جذب ویتامین ب12، در مواردی باعث کمبود “ویتامین ب9 ” یا همان “اسید فولیک” نیز میشود که با اندازه گرفتن سطح اسید فولیک خون و بررسی علائم بالینی این مساله تشخیص داده میشود.
هرکسی که متفورمین مصرف می‌کند حتما دچار کمبود ویتامین ب12 میشود؟
لزوما خیر.
بروز کمبود این ویتامین به عوامل مختلفی از جمله میزان ذخیره ب12 در بدن، مدت زمان مصرف متفورمین بستگی دارد و این مساله حتما باید توسط پزشک یا متخصص تغذیه بررسی شود و در صورت لزوم مکمل مناسب برای شما تجویز گردد. اما در طول درمان با این دارو،حتما منابع غذایی ویتامین ب12 را به مقدار کافی دریافت کنید تا از کمبود این ویتامین پیشگیری کنید.
سخن پایانی:
متفورمین اولین خط درمان برای کنترل قند خون و یا مقاومت به انسولین در افراد مبتلا به دیابت یا خانوم هایی که دچار کیست تخمدان شده اند، میباشد. مصرف متفورمین برای مدت طولانی ممکن است باعث ایجاد کمبود ویتامین ب12 در بدن گردد که این مساله باید توسط پزشک و یا متخصص تغذیه بررسی شود و مکمل های لازم تجویز شود.
منابع:
American Diabetes Association. (2022). Standards of medical care in diabetes-2022. Diabetes Care.
Aroda, V. R., et al. (2016). Long-term metformin use and vitamin B12 deficiency in the diabetes prevention program outcomes study. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism.
Bensky, M. J., et al. (2019). Comparison of sublingual vs. intramuscular administration of vitamin B12 for the treatment of patients with vitamin B12 deficiency. Drug Delivery and Translational Research.
Carmel, R. (2008). How I treat cobalamin (vitamin B12) deficiency. Blood.
Corcoran, C., et al. (2022). Metformin. StatPearls.
Gland Pharma Limited. (2022). Cyanocobalamin injection [package insert].
Food and Drug Administration. (2015). OTC drug facts label.
Infante, M., et al. (2021). Long-term metformin therapy and vitamin B12 deficiency: An association to bear in mind. World Journal of Diabetes.
Johnson, L. E. (2020). Vitamin B12 deficiency. Merck Manual, Professional Version.
Legacy Pharmaceutical Packaging, LLC. (2022). Metformin ER [package insert].
MedlinePlus. (2021). Methylmalonic acid (MMA) test.